İngiltere’de sığınmacıların Ruanda’ya gönderilmesini engelleyen hukuki itirazları durdurmayı amaçlayan tasarı, Avam Kamarası’nda 276’ya karşı 320 oyla kabul edildi. İktidardaki Muhafazakar Parti’den 11 milletvekili tasarıya karşı oy kullandı. Tasarı Lordlar Kamarası’nda tartışılacak.
Tasarının Lordlar Kamarası’nda sert bir şekilde eleştirilmesi bekleniyor. Lordların reddetmesi halinde tasarı Avam Kamarası’nda yeniden görüşülecek.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, görev süresi boyunca ilk kez başkanlığını yaptığı Muhafazakar Parti’nin büyük parti muhalefetiyle karşılaştı.
Oylamadan önce onlarca milletvekili, tasarının yasalaşması halinde mahkemeler tarafından yeniden engellenme riski bulunduğu gerekçesiyle yasa tasarısına mevcut haliyle karşı çıkacaklarını belirtmişti.
Bu milletvekilleri tasarıda değişiklik yapılmasını talep etmişti.
Ancak Avam Kamarası’nda yapılan oylamada yalnızca 11 milletvekili tasarıya karşı oy kullandı.
Sunak, bazı sığınmacıların Ruanda’ya sınır dışı edilmesinin, küçük teknelerle Manş Denizi’ni geçerek İngiltere’ye ulaşmaya çalışan göçmenler için caydırıcı olacağını savunuyor.
Ana muhalefetteki İşçi Partisi bu plana karşı çıkıyor ve bunu “pahalı bir dolandırıcılık” olarak nitelendiriyor.
Göçten Sorumlu Eski Devlet Bakanı Robert Jenrick Çarşamba günü tasarıda bir değişiklik sundu.
Önergede, İngiliz hükümetinin, sığınmacıların Ruanda’ya sınır dışı edilmesine ilişkin insan hakları hukukunun belirli kısımlarını göz ardı etmesine izin verilmesi önerildi.
Jenrick ayrıca bakanların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) son dakika ara kararlarını otomatik olarak reddetmesine olanak tanıyacak bir değişiklik de önerdi.
Haziran 2022’de alınan böyle bir kararın ardından mültecileri Ruanda’ya götürecek uçak durduruldu.
Milletvekilleri kanun tasarısında yapılması istenen değişiklikleri kabul etmedi. Ancak Muhafazakar Parti’den 61 milletvekili değişiklik önerisine destek verdi. Bu, Rishi Sunak’ın başbakan olduğu dönemde partiye yönelik en büyük muhalefetti.
Bazı milletvekilleri yasa tasarısının değiştirilmemesi halinde çekimser kalabileceklerini, hatta aleyhte oy kullanabileceklerini söyledi.
Muhafazakar Parti’den 30’a yakın milletvekilinin ret oyu vermesi durumunda tasarı reddedilebilir ve Sunak’ın otoritesi ciddi şekilde zedelenebilir.
Ancak aralarında Jenrick ve eski İçişleri Bakanı Suella Braverman’ın da bulunduğu yalnızca 11 milletvekili aleyhte oy kullandı.
Muhafazakar Parti’den 18 milletvekili oy kullanmadı. Ancak bazıları kasıtlı olarak oylamaya katılmayıp çekimser kalmış olabilir.
Tasarıya karşı oy kullanan Muhafazakar Parti milletvekillerinden Danny Kruger, bazı meslektaşlarının kaygılarına rağmen “siyasi karışıklığı” önlemek amacıyla yazıya destek verdiklerini söyledi.
Tasarıya karşı çıkan Sir Simon Clarke şunları söyledi: “Muhafazakar Parti milletvekillerinin tümü Ruanda politikasının başarılı olmasını istiyor. “Bazılarımızın kayıtlara geçen tasarıyla ilgili endişeleri var ama tarih kimin haklı olduğunu gösterecek” dedi.
İşçi Partisi: Pahalı bir dolandırıcılık
Ana muhalefetteki İşçi Partisi tasarıya karşı çıktı. Partinin içişleri sözcüsü Yvette Cooper, politikayı şu ana kadar Ruanda’ya herhangi bir mülteci göndermeyi başaramayan “pahalı bir dolandırıcılık” olarak nitelendirdi.
İşçi Partisi Göçmenlik Sözcüsü Stephen Kinnock da “karşılanamaz ve uygulanamaz” olarak nitelendirdiği tasarının “yasadışı” olduğunu söyledi.
İçişleri Bakanı James Cleverly, savunduğu planın açıkça “Birleşik Krallık’a yasadışı yollardan girerseniz burada kalamazsınız” ifadesinin yer aldığını söyledi. Cleverly, “Bu yasa tasarısı hukuki zorlukları sona erdirmek için titizlikle hazırlandı” dedi.
Öte yandan İsviçre’nin Davos kentinde konuşan Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame, ülkesine mülteci gönderilmemesi halinde İngiltere’den aldıkları parayı iade edeceklerini söyledi.
İngiltere, Doğu Afrika ülkesine bugüne kadar 240 milyon £ ödedi ve 50 milyon £ daha ödemesi bekleniyor.
İngiltere’deki Yüksek Mahkeme Kasım ayında hükümetin mültecileri Ruanda’ya göndermeye yönelik ilk planının yasa dışı olduğuna karar verdi.
Yüksek Mahkeme aynı kararında, Ruanda’nın “mültecilerin güvenliğine ilişkin verdiği bazı sözleri yerine getirmeyen ve imzaladığı anlaşmalara uymayan bir ülke izlenimi verdiğini” kaydetti.
Buna karşılık hükümet, Ruanda devletiyle sığınma sürecini güçlendirmek amacıyla yeni bir anlaşma imzaladı ve bu ülkenin “güvenli” olduğunu beyan ettiği yeni bir yasa teklifi hazırladı.
Yüksek Mahkeme neden ilk Ruanda planını engelledi?
Ruanda planının ilk aşamasında İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, sığınma başvurusunda bulunanları Ruanda’ya göndererek başvurularının bu ülkede değerlendirilmesini planlıyordu.
Bu yöndeki girişimleri, mültecileri taşıyan bir uçağın Ruanda’ya doğru havalanmak üzereyken AİHM’nin “Buna karşı açılan davalar sonuçlanmadan kimse gönderilmemelidir” kararıyla boşa çıktı.
Daha sonra Kasım ayında Britanya Yüksek Mahkemesi oybirliğiyle Ruanda planının hukuka aykırı olduğuna karar verdi.
Mahkeme, Ruanda’ya gönderilen sığınmacıların kendi ülkelerine geri gönderilme riskiyle karşı karşıya kalacağını söylemişti. Bu, Birleşik Krallık’ın da taraf olduğu, işkence ve insanlık dışı muameleyi yasaklayan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlali anlamına geliyordu.
Karar aynı zamanda Ruanda’nın insan hakları konusundaki zayıf siciline ve mültecilere yönelik geçmişteki muamelesine ilişkin endişeleri de içeriyordu.
Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), mahkemeye sunduğu bilgide, Ruanda’nın 2020-2022 yılları arasında Afganistan, Yemen ve Suriye’den gelen kişilerin tüm sığınma taleplerini reddettiğini söyledi.
Ruanda hükümeti mahkeme kararını reddederek, “İnsani sorumluluklarımızı ciddiye alıyoruz ve yerine getirmeye devam edeceğiz” dedi.
Ruanda ile yapılan yeni anlaşma neler içeriyor?
İngiltere, 5 Aralık’ta Ruanda ile yeni bir göçmenlik anlaşması imzaladı.
İçişleri Bakanı James Cleverley, mutabakatın Ruanda’ya sığınma talebinde bulunmak üzere gönderilen herhangi bir kişinin geri gönderilme riskiyle karşı karşıya kalmayacağını garanti altına aldığını söyledi.
Anlaşmanın kararları şöyle:
